Kadife Çiçeği
Genel Özellikleri
Amerika ve Meksika’da sıcak kesimlerde doğal olarak bulunur. Yaprakları tek veya almaşıklı dizilmiştir. Çiçek rengi turuncu, sarı, kahverengi - kırmızı ve alaca renkli olabilmektedir.Kadife bitkisinin hem yaprağı hem de çiçeği keskin kokuludur. Uzun süre çiçekli kalmaktadır. Haziran başından ekim sonuna kadar çiçekli kalır.
Amerika ve Meksika’da sıcak kesimlerde doğal olarak bulunur. Yaprakları tek veya almaşıklı dizilmiştir. Çiçek rengi turuncu, sarı, kahverengi - kırmızı ve alaca renkli olabilmektedir.Kadife bitkisinin hem yaprağı hem de çiçeği keskin kokuludur. Uzun süre çiçekli kalmaktadır. Haziran başından ekim sonuna kadar çiçekli kalır.
Üretimi
Tohumlar erken yetiştiricilik amacı ile ekim ve şubat arası serada kasalara ya da viollere ekilir. Kasaların üzerine hafifçe kapak atılır. Özel firmalardan alınan işlenmiş tohumlar da (tüyleri temizlenmiş) kullanılabilir. Bu işlem tohum atımında kolaylık sağlar.Tohumlar çimleninceye kadar fazla su verilmemeli, nem kontrolü sürekli yapılmalıdır.Tohum ekildikten bir ay sonra şaşırtmaya gelir. Ama kesme çiçek için yetiştirilecekse tohumlar mart ve nisan aylarında kasalara atılır. Tohumları büyük olduğundan geniş ağızlı viyollere atılabilir.
Ekolojik İstekleri
Her ortamda rahatlıkla yetişebilmektedir. Güneşli yerlerden hoşlanırlar. Sıcağı severler. En sıcak dönemlerde bile güzel görünür. Killi, besin maddece fazla zengin olmayan, çok hafif topraklardan hoşlanır. Toprak orta derecede nemli tutulmalıdır.
Peyzajda Kullanımı
Park ve bahçelerde tek olarak ya da diğer mevsimlik bitkilerle uyum içinde kullanılabilir. Balkon ve teraslarda saksı içerisinde de yetiştirilebilir.
Önemli Türleri
Tagetes erectus (Dik kadife çiçeği)
Orta dayanıklı ve yıllık bir bitkidir. 50 – 75 cm boylanabilir. Yaz ortasından sonbahara kadar çiçeklenir. Tek tek sap üzerinde sarı ve portakal sarısı çiçekleri vardır. Çiçek çapı 5 -10 cm kadardır. Çiçeği katmerli olanı da vardır. Tagates patulus türünün çiçeklerinden daha büyük çiçekleri vardır. Yaprakları dişli ve tüylüdür. Bodur ve boylu çeşitleri mevcuttur. Ocak ve şubat aylarında tohumlar serada atılır. Tohumların üzeri hafifçe kapatılır. Çimlenme ortamının sıcaklığı 18-20 0C dolayında tutulduğu takdirde 7 – 10 gün içerisinde çimlenme gerçekleşir.
Tagetes patulus (Bodur kadife çiçeği)
15–30 cm boylanabilen yıllık bir bitkidir. Yaz ortasından itibaren çiçeklenir. Çiçekler altın sarısı renktedir. Yaprakları tüysü ve kenarları dişlidir. Keskin kokusu vardır. Tohumla üretilir. Tohum ekiminden çiçeklenme dönemine kadar 8 – 12 hafta geçmesi gerekir.
Karşılaşılan Önemli Hastalık ve Zararlılar
Bakterilerden kaynaklanan yaprak lekeleri, Pseudomonas solgunluğu, botrytis, kırmızı örümcek, yaprak biti ve sümüklü böcek en çok karşılaşılan problemlerdir.
Tohumlar erken yetiştiricilik amacı ile ekim ve şubat arası serada kasalara ya da viollere ekilir. Kasaların üzerine hafifçe kapak atılır. Özel firmalardan alınan işlenmiş tohumlar da (tüyleri temizlenmiş) kullanılabilir. Bu işlem tohum atımında kolaylık sağlar.Tohumlar çimleninceye kadar fazla su verilmemeli, nem kontrolü sürekli yapılmalıdır.Tohum ekildikten bir ay sonra şaşırtmaya gelir. Ama kesme çiçek için yetiştirilecekse tohumlar mart ve nisan aylarında kasalara atılır. Tohumları büyük olduğundan geniş ağızlı viyollere atılabilir.
Ekolojik İstekleri
Her ortamda rahatlıkla yetişebilmektedir. Güneşli yerlerden hoşlanırlar. Sıcağı severler. En sıcak dönemlerde bile güzel görünür. Killi, besin maddece fazla zengin olmayan, çok hafif topraklardan hoşlanır. Toprak orta derecede nemli tutulmalıdır.
Peyzajda Kullanımı
Park ve bahçelerde tek olarak ya da diğer mevsimlik bitkilerle uyum içinde kullanılabilir. Balkon ve teraslarda saksı içerisinde de yetiştirilebilir.
Önemli Türleri
Tagetes erectus (Dik kadife çiçeği)
Orta dayanıklı ve yıllık bir bitkidir. 50 – 75 cm boylanabilir. Yaz ortasından sonbahara kadar çiçeklenir. Tek tek sap üzerinde sarı ve portakal sarısı çiçekleri vardır. Çiçek çapı 5 -10 cm kadardır. Çiçeği katmerli olanı da vardır. Tagates patulus türünün çiçeklerinden daha büyük çiçekleri vardır. Yaprakları dişli ve tüylüdür. Bodur ve boylu çeşitleri mevcuttur. Ocak ve şubat aylarında tohumlar serada atılır. Tohumların üzeri hafifçe kapatılır. Çimlenme ortamının sıcaklığı 18-20 0C dolayında tutulduğu takdirde 7 – 10 gün içerisinde çimlenme gerçekleşir.
Tagetes patulus (Bodur kadife çiçeği)
15–30 cm boylanabilen yıllık bir bitkidir. Yaz ortasından itibaren çiçeklenir. Çiçekler altın sarısı renktedir. Yaprakları tüysü ve kenarları dişlidir. Keskin kokusu vardır. Tohumla üretilir. Tohum ekiminden çiçeklenme dönemine kadar 8 – 12 hafta geçmesi gerekir.
Karşılaşılan Önemli Hastalık ve Zararlılar
Bakterilerden kaynaklanan yaprak lekeleri, Pseudomonas solgunluğu, botrytis, kırmızı örümcek, yaprak biti ve sümüklü böcek en çok karşılaşılan problemlerdir.
Fesleğen
Genel Özellikleri
Güneyasya özellikle Hindistan kökenli olan fesleğen tropik ve ılıman bölgelere yayılmıştır. Bugün daha çok Fransa, İtalya ve İspanya'da kültürü yapılmaktadır.
Botanik Özellikleri
Fesleğen tek yıllık bir bitkidir. İnce dallanmış kökleri vardır. Dallanmış veya dallanmamış dik veya yarı dik 50-60 cm yükseklikte saplara sahiptir.
Güneyasya özellikle Hindistan kökenli olan fesleğen tropik ve ılıman bölgelere yayılmıştır. Bugün daha çok Fransa, İtalya ve İspanya'da kültürü yapılmaktadır.
Botanik Özellikleri
Fesleğen tek yıllık bir bitkidir. İnce dallanmış kökleri vardır. Dallanmış veya dallanmamış dik veya yarı dik 50-60 cm yükseklikte saplara sahiptir.
Yapraklar çeşide göre değişmekle beraber genellikle yumurtamsı-uzun, temel kısmı küt, az dişli ve saplıdır.
Temelden itibaren dallanan veya dallanmayan sap ve yapraklar çıplak veya zayıf tüylüdür. Yaprak rengi açık yeşilden koyu yeşile kadar değişir. Az veya çok parlak, bazen de yaprak yüzü dalgalıdır. Çiçek; sapın ucunda bulunana çiçekler genellikle altısı birarada bulunan başak görünümündedir. Alt kısmında başaktaki çiçek seyrek, üst kısmındakiler sıktır. Taç yapraklar beyaz veya pembe renklidir.
Meyvesi yumurta şeklinde uzunumsu eliptik şekle kadar değişir. Karın kısmı keskin köşelidir. Uzunluğu 1.5-2.5 mm, kalınlığı ise genellikle 1 mm'dir. Hilum daha açık renkli ve belirgindir. Meyvenin yüzeyi kırışık ve damarlıdır. Rengi koy kahverengidir.
Yetiştirme Tekniği
Fesleğen yabancı ot bulunmayan temiz bir tarla ister. Ekim nö betinde çiftlik gübresi ile iyi gübrelenmiş bir çapa bitkisinden sonra gelmesi öneril mektedir. Tarlavari üretimde tohum direkt tarlaya mibzerle ekilebilir. Bu durumda dek ara kullanılacak tohumluk miktarı 0.6-1.0 kg civarındadır. Sıra arası ise 30-40 cm'dir. Ekim soğuk bölgelerde don tehlikesi geçtikten sonra yapılmalıdır. Ege Bölgesi'nde eğer ön sulama olanağı var ise Eylül ayında ekmek en uygunudur. Eğer ekim Son baharda yapılmayacak durumda ise İlkbaharda erken ekime gidilmesi gerekmek tedir. Soğuk bölgelerde Sonbaharda ekme olanağı bulunmadığından zorunlu olarak İlkbaharda yapılmaktadır. Ancak tarlaya geç girildiği ve sonra yapılan ekimlere oldu kça geç kalınmaktadır. İşte bu geç durumu gidermek için direkt tarlaya ekim yanında fide şeklinde üretim de söz konusudur. Bu durumda kıştan yastıklara ekim yapılma kta İlkbaharda fideler tarlaya 30x25 cm aralıklarla şaşırtılmaktadır. Yastıklara 60-80 gr tohum bir dekar yer için yeterli fideyi sağlayabilmektedir.
Fesleğen bol besinli toprakları tercih eden bir bitkidir. Bu nedenle zengin toprak larda yetiştirilmesi yanında üretiminde kimyasal gübrelerin de kullanılması gerek mektedir. bunun için de dekara 4-6 kg N, 3-5 kg P2O5 ve 10-12 kg/da K2O verilmesi önerilme ktedir. Ancak bu miktarlara fakir topraklarda en az 1/3 oranında arttırılmalıdır.
Fesleğen vegetasyon devresi esnasında en önemli sorunu yabancı otlarla mücade ledir. Özellikle kurak bölgelerde yabancı ot yanında sulamada iyi bir gelişim için üze rinde durulması gereken kültürel önlemlerdendir.
Hasat
Biçme genel olarak çiçeklenme başlangıcında yapılır. Uygun yıllarda birden fazla biçim sözkonusudur. Ege koşullarında verim, geciktikçe azalmakla beraber üç biçim yapılabilmiştir. Biçimi takiben bitkileri sıkı demet yapmadan taşımalı ve 30-35 oC'de kurutulmalıdır
Etken maddeleri :
Fesleğenin çiçekli dal ve yapraklarının destilasyonu ile uçucu yağ elde edilmektedir. Uçucu yağ oranı % 0.1-0.45 arasında değişir. Uçucu yağın en önemli kısmını astragol ve linalool teşkil eder. Ayrıca fesleğen herbasında tanenli maddelerde vardır.
Kullanımı
Fesleğen midevi, balgam söktürücü ve idrar yolları antiseptiği olarak kullanılır.
Temelden itibaren dallanan veya dallanmayan sap ve yapraklar çıplak veya zayıf tüylüdür. Yaprak rengi açık yeşilden koyu yeşile kadar değişir. Az veya çok parlak, bazen de yaprak yüzü dalgalıdır. Çiçek; sapın ucunda bulunana çiçekler genellikle altısı birarada bulunan başak görünümündedir. Alt kısmında başaktaki çiçek seyrek, üst kısmındakiler sıktır. Taç yapraklar beyaz veya pembe renklidir.
Meyvesi yumurta şeklinde uzunumsu eliptik şekle kadar değişir. Karın kısmı keskin köşelidir. Uzunluğu 1.5-2.5 mm, kalınlığı ise genellikle 1 mm'dir. Hilum daha açık renkli ve belirgindir. Meyvenin yüzeyi kırışık ve damarlıdır. Rengi koy kahverengidir.
Yetiştirme Tekniği
Fesleğen yabancı ot bulunmayan temiz bir tarla ister. Ekim nö betinde çiftlik gübresi ile iyi gübrelenmiş bir çapa bitkisinden sonra gelmesi öneril mektedir. Tarlavari üretimde tohum direkt tarlaya mibzerle ekilebilir. Bu durumda dek ara kullanılacak tohumluk miktarı 0.6-1.0 kg civarındadır. Sıra arası ise 30-40 cm'dir. Ekim soğuk bölgelerde don tehlikesi geçtikten sonra yapılmalıdır. Ege Bölgesi'nde eğer ön sulama olanağı var ise Eylül ayında ekmek en uygunudur. Eğer ekim Son baharda yapılmayacak durumda ise İlkbaharda erken ekime gidilmesi gerekmek tedir. Soğuk bölgelerde Sonbaharda ekme olanağı bulunmadığından zorunlu olarak İlkbaharda yapılmaktadır. Ancak tarlaya geç girildiği ve sonra yapılan ekimlere oldu kça geç kalınmaktadır. İşte bu geç durumu gidermek için direkt tarlaya ekim yanında fide şeklinde üretim de söz konusudur. Bu durumda kıştan yastıklara ekim yapılma kta İlkbaharda fideler tarlaya 30x25 cm aralıklarla şaşırtılmaktadır. Yastıklara 60-80 gr tohum bir dekar yer için yeterli fideyi sağlayabilmektedir.
Fesleğen bol besinli toprakları tercih eden bir bitkidir. Bu nedenle zengin toprak larda yetiştirilmesi yanında üretiminde kimyasal gübrelerin de kullanılması gerek mektedir. bunun için de dekara 4-6 kg N, 3-5 kg P2O5 ve 10-12 kg/da K2O verilmesi önerilme ktedir. Ancak bu miktarlara fakir topraklarda en az 1/3 oranında arttırılmalıdır.
Fesleğen vegetasyon devresi esnasında en önemli sorunu yabancı otlarla mücade ledir. Özellikle kurak bölgelerde yabancı ot yanında sulamada iyi bir gelişim için üze rinde durulması gereken kültürel önlemlerdendir.
Hasat
Biçme genel olarak çiçeklenme başlangıcında yapılır. Uygun yıllarda birden fazla biçim sözkonusudur. Ege koşullarında verim, geciktikçe azalmakla beraber üç biçim yapılabilmiştir. Biçimi takiben bitkileri sıkı demet yapmadan taşımalı ve 30-35 oC'de kurutulmalıdır
Etken maddeleri :
Fesleğenin çiçekli dal ve yapraklarının destilasyonu ile uçucu yağ elde edilmektedir. Uçucu yağ oranı % 0.1-0.45 arasında değişir. Uçucu yağın en önemli kısmını astragol ve linalool teşkil eder. Ayrıca fesleğen herbasında tanenli maddelerde vardır.
Kullanımı
Fesleğen midevi, balgam söktürücü ve idrar yolları antiseptiği olarak kullanılır.
Menekşe
Genel Özellikleri
Menekşegiller (Violaceae) familyasına bağlı Viola cinsini oluşturan çoğunlukla saksılarda yetiştirilen bitki türlerinin ortak adı. 400 ile 500 arası türü bulunmaktadır. Dünyanın birçok yerinde yetişebilmekle beraber en çok kuzey yarımkürede yetişir. Ayrıca Hawai ve Güneydoğu Asya'da da yetişebilir. Doğada aydınlık, fakat gölgede ve nemli bölgelerde yetişir.
Menekşegiller (Violaceae) familyasına bağlı Viola cinsini oluşturan çoğunlukla saksılarda yetiştirilen bitki türlerinin ortak adı. 400 ile 500 arası türü bulunmaktadır. Dünyanın birçok yerinde yetişebilmekle beraber en çok kuzey yarımkürede yetişir. Ayrıca Hawai ve Güneydoğu Asya'da da yetişebilir. Doğada aydınlık, fakat gölgede ve nemli bölgelerde yetişir.
Genellikle uzun ömürlü olabilen menekşe türü, bazen dönemlik de yaşayabilir. Yaprakları kalp şeklini andırır ve düzensiz, asimetrik (çarpık) çiçekleri bulunur. Bu çiçekleri menekşe familyasının içindeki türlerin ayırt edici özelliğidir. Çiçeklerinin rengi genellikle, çiçeğin adını verdiği menekşe rengindedir. Fakat mavi, sarı, beyaz, pembe ya da çok renkli açan türleri de bulunur. Çok bol çiçek açar, tüm bahar ve yaz döneminde çiçek açtığı görülebilir.
Yetiştirilmesi
Menekşeler ışıklı ortamları severler, fakat doğrudan güneş ışığına maruz kalmamaları gerekir. Doğada da ağaç gövdelerinde ve gölgede yaşarlar. Çiçeklenmesi için olabildiğince fazla ışık görmesi gerekir, ama bu ışık direk güneş ışınları olmamalıdır. Bu ışıklandırma hafif bir sabah güneşi gören bir pencere önü, yapay ışık, filtrelenmiş güneş ışığı veya lamba ışığı olabilir. Çiçek vermeyen menekşeler daha aydınlık hatta ev aydınlatmasının olduğu ortamlara alınmalıdır.Toprağı sürekli nemli tutulmalıdır. Alttan sulandığı durumlarda sürekli su eklemek zorunda kalınmaz. Bu sayede ihtiyacı olduğu kadar suyu alttan emecektir. Alttaki haznenin su dolması durumunda 2-3 hafta fazladan sulamaya ihtiyaç kalmaz.Sulama sırasında kesinlikle yapraklara su değmemelidir. Bu durumda yaprakta lekeler oluşur, hatta yaprak ölebilir.Gübre eklenmesi çiçeklenmeyi artırır.Oda sıcaklığı (20-25°) ve % 80 nemlilik oranı uygun seviyelerdir. Geceleri oda sıcaklığının düşmesine, (18°) tahamül ederler. Fakat hızlı sıcaklık değişimlerinden kaçınmak gerekir.Doğrudan saksının üstüne dikilebilir. Ayrıca köklenmemiş yaprakları suyun içinde tutarak da yetişebilir.Menekşe bitkisi birden fazla saksıya ayrılabilir. Yaprakları en az 2–3 cm sapı kalacak şekilde kopartılır. Yaprak 4'te biri toprağın içinde kalacak şekilde dikilir. Toprağı olabildiğince ıslak tutulmalıdır. Bu dönem su dolu bir bardakta da geçilebilir. 6 aydan sonra eskisi gibi bir menekşe bitkisi olacaktır.
Yetiştirilmesi
Menekşeler ışıklı ortamları severler, fakat doğrudan güneş ışığına maruz kalmamaları gerekir. Doğada da ağaç gövdelerinde ve gölgede yaşarlar. Çiçeklenmesi için olabildiğince fazla ışık görmesi gerekir, ama bu ışık direk güneş ışınları olmamalıdır. Bu ışıklandırma hafif bir sabah güneşi gören bir pencere önü, yapay ışık, filtrelenmiş güneş ışığı veya lamba ışığı olabilir. Çiçek vermeyen menekşeler daha aydınlık hatta ev aydınlatmasının olduğu ortamlara alınmalıdır.Toprağı sürekli nemli tutulmalıdır. Alttan sulandığı durumlarda sürekli su eklemek zorunda kalınmaz. Bu sayede ihtiyacı olduğu kadar suyu alttan emecektir. Alttaki haznenin su dolması durumunda 2-3 hafta fazladan sulamaya ihtiyaç kalmaz.Sulama sırasında kesinlikle yapraklara su değmemelidir. Bu durumda yaprakta lekeler oluşur, hatta yaprak ölebilir.Gübre eklenmesi çiçeklenmeyi artırır.Oda sıcaklığı (20-25°) ve % 80 nemlilik oranı uygun seviyelerdir. Geceleri oda sıcaklığının düşmesine, (18°) tahamül ederler. Fakat hızlı sıcaklık değişimlerinden kaçınmak gerekir.Doğrudan saksının üstüne dikilebilir. Ayrıca köklenmemiş yaprakları suyun içinde tutarak da yetişebilir.Menekşe bitkisi birden fazla saksıya ayrılabilir. Yaprakları en az 2–3 cm sapı kalacak şekilde kopartılır. Yaprak 4'te biri toprağın içinde kalacak şekilde dikilir. Toprağı olabildiğince ıslak tutulmalıdır. Bu dönem su dolu bir bardakta da geçilebilir. 6 aydan sonra eskisi gibi bir menekşe bitkisi olacaktır.
0 Yorumlar